LOJİSTİK YÖNETİMİ
KONULAR
• Ulaştırma Meslek Haritası
• Temel Lojistik Faaliyetleri
• Lojistik Planlama İşlemleri
• Lojistik Köyler
TEMEL KAVRAMLAR
Ulaştırma / Lojistik / Depo / Gümrük / Lojistik Köy / Dış Kaynak Kullanımı
1.1. Ulaştırma Meslek Haritası
Ulaştırma hizmetleri bölümünün amacı; sektör için Türkiye'nin değişen ve gelişen koşullarına uyum sağlayabilecek, mezun olduğunda ulaştırma meslek ağacının her kolunda uzmanlaşmış elemanlar yetiştirmektir.
Ulaştırma Meslek Ağacındaki İş Kolları
• Taşıma (carrying, transportation, freight)
• Depo (warehouse)
• Gümrük (customs)
• Sigorta (insurance)
• Kargo (cargo, lading)
• Dağıtım (distribution)
Paketleme, elleçleme, ambalajlama, sipariş, satın alma gibi süreçler ulaştırma sektörünün her kolunda karşımıza çıkmaktadır. Ulaştırma sektöründe geniş yer kaplayan taşımacılık; kara (road), demir (rail), deniz (sea), hava (air) taşımacılığı şeklinde çeşitlenmektedir.
ÇALIŞMA ALANLARI
• Kargo şirketleri
• TCDD
• PTT
• İthalat İhracat şirketleri
• AFAD
• Limanlar
• Deniz acenteleri
• Deniz yolu forwarder
• Gümrük şirketleri
• Gümrük muayene memurluğu
• Gümrük muhafaza memurluğu
• Gümrük müşavirliği
• Serbest bölgeler
• Kara yolu lojistik firmaları
• Depo şirketleri
• Antrepo şirketleri
• Forwarder şirketleri
• Tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı
• Tüm şirketlerin lojistik departmanları
• Hava yolu lojistik firmaları
• Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)
• Yer hizmetleri
• Hava yolu forwarder şirketleri
Ulaştırma Sektöründe Çalışacak Personelin Özellikleri
• Ekip çalışmasına uygun olmalı.
• Kendini sürekli geliştirebilmeli.
• En az bir yabancı dile sahip olmalı, yabancı dilde akıcı şekilde konuşabilmeli.
• Ofis programlarını iyi kullanabilmeli.
• Gelişime açık olmalı.
•İletişimi kuvvetli olmalı, kendini iyi ifade edebilmeli.
• Meraklı olmalı, interneti iyi kullanabilmeli, internetten araştırma yapabilmeli.
• Genel kültürü iyi olmalı.
• Belli başlı ülkeleri, ülkelerin başkentlerini bilmeli.
• Türkiye ve dünya coğrafyasına hakim olmalı, ülkelerin yerlerini haritada gösterebilmeli.
• Ülkesini sevmeli, ülke menfaatlerini her platformda gözetmeli.
• ‘’Gümrük ülkenin namusudur!’’ sözüne sadık; ithalat ve ihracat işlerinde vergi kaçırılmasına, vergi bilgilerinde değişiklik yapılarak devletin zarar uğratılmasına göz yummamalı.
• Uluslararası ticarette ve taşımacılıkta ülkesini en iyi şekilde temsil etme kabiliyetine sahip olmalı.
1.2. Temel Lojistik Faaliyetleri
Lojistik kelimesi etimolojik kökeni bakımından, Latince lojik (mantık) ve statistic (istatistik) kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir; o halde sözlük anlamı “mantıklı istatistik”tir.
Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük’e göre lojistik, askeri alanda “geri hizmet”; işletme alanında ise “Kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürünün, hizmetin ve bilgi akışının çıkış noktasından varış noktasına kadar taşınmasının etkili ve verimli bir biçimde planlanması ve uygulanması.” diye tanımlanmaktadır.
Daha pratik bir tanım yapılacak olursa lojistik; bir ürün veya ham maddenin başlangıç noktasından çıkıp tüketiciye ulaşması süreci boyunca gerçekleştirilen çeşitli faaliyetlerin sistematik yönetimidir.
Etkili bir lojistik yönetimi kısaca; doğru ürünün, doğru müşteri için, doğru şartlarda, doğru miktarlarda, doğru maliyetle, doğru zamanda, doğru yerde erişilebilirliğinin sağlanmasıdır.
1.2.1. Temel Lojistik Departmanları
1.2.1.1. Taşıma
Taşıma müşteri ihtiyaçlarının giderilmesi amacı ile üretilen malların ihtiyaç duyulan bölge ve merkezlere zamanında ulaştırılmasıdır.
Genel taşıma şekilleri kara, hava, deniz, demir yolu şeklinde gruplandırılmaktadır. Bunlara nehir, iç su yolu, boru hattı da eklenebilmektedir.
1.2.1.2. Ulaştırma
Ulaştırma, bir yarar sağlamak üzere insanın, eşyanın ve iletişim bilgilerinin ekonomik, hızlı ve güvenli olarak yerlerinin değiştirilmesidir.
1.2.1.3. Depolama ve Antrepo İşlemleri
Depolar; ham madde, tamamlanmış veya yarı tamamlanmış mamullerin bekletildiği ve bulundurulduğu yerlerdir.
Antrepo kısaca gümrüklü depolardır. Antrepolar gümrüklü sahalarda kurulan, Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği’ndeki özellikleri taşıyan yerler olarak, uluslararası lojistik iş akışında ara noktalardan biridir.
1.2.1.4. Elleçleme
Elleçleme; ağırlıklı olarak malzemelerin elle (insan) veya mekanik olarak (konveyör, forklift, trans palet vb. bir araç yardımıyla) taşınması, kaldırılması, yüklenmesi ve boşaltılması ile ilgili faaliyetleri ifade etmektedir.
Elleçleme, aşağıdaki türden işlemleri kapsamaktadır:
• Kapların tamiri veya sağlamlaştırılması
• Kapların yenilenmesi
• Eşyanın havalandırılması
• Büyük kaplardan küçük kaplara boşaltma veya kapların birleştirilmesi
• Karıştırma
• Yeni kap çeşitleri yapma
• Kaplardan örnek veya numune alma
1.2.1.5. Ambalajlama
Ürünlerin üreticiden çıkıp tüketiciye varıncaya kadarki dağıtım zincirinde, güvenli ve hasarsız ulaşımının sağlanabilmesi için kullanılan koruyucu araçların tümüdür.
1.2.1.6. Paketleme
Pazarlama açısından paketleme, müşteriye ürün hakkında bilgi vermekte ve ürünün renk ve şekil yardımıyla reklamını yapmaktadır.
1.2.1.7. Gümrükleme
Gümrük sürecinde 3 taraf vardır.
İlki, yurt dışından mal alan ya da yurt dışına mal satan şirketlerdir.
İkincisi, şirketlerin ithalat ve ihracat sırasında malları için muhatap oldukları devlet organlarıdır.
Gümrükte; malların resmileşmesi, vergilendirilmesi, kaçakçılıkla mücadele vb. hususlarda esas otorite devlettir.
Üçüncüsü, şirketlerin gümrük işlemlerini takip eden, ithalat ihracat süreçlerini yöneten gümrük şirketleridir.
Ulusal sınırların dışına ya da ulusal sınırlar dışından yapılacak her türlü mal ve hizmet satışı ve alışında gümrük mevzuatı ile şekillenen gümrükleme işlemleri bir süreç olarak önemlidir ve bu sürecin doğru yönetilmesi gereklidir.
1.2.1.8. Sigortalama
Dış ticaret söz konusu ise malların sigortalanması ve olası risk faktörlerine karşı güvence altına alınması, hukuki yönü ile bir zorunluluktur. Bu zorunluluk aynı zamanda taraflar arasındaki güven ortamını sağlar.
Sigorta, mal veya hizmeti, olası risklere karşı garanti altına almaktır.
1.2.1.9. Sipariş İşleme
Lojistik iş süreçlerinin başarısında kilit nokta, müşteri siparişlerinin yerinde ve zamanında, müşteriyi tatmin edecek bir sonla teslim edilmesidir.
Lojistik hizmetlerde bilginin doğru yönetimi;
• Hizmetin üretilmesi (siparişin alınması, yeterliliğinin sorgulanması, teslimatın program-
lanması ve faturalandırma işlemlerinde kolaylık sağlanması),
• Etkin tedarik zinciri yönetiminin sağlanması,
• Zaman, yer ve biçim esnekliğinin sağlanması vb. konularda önemli rol oynamaktadır.
1.2.1.10. Talep Yönetimi ve Üretim Planlaması
Talep yönetimi; bilgiye dayalı olarak talebin maksimum düzeyde karşılanmasını, buna karşın gecikme süresinin, giderlerin, maliyet ve envanterin (stokların) aşağı çekilmesini amaçlamaktadır.
Üretim planlaması ile başarılmak istenen, belirli bir mamulün üretimini istenilen miktarda ve nitelikte gerçekleştirmektir.
1.2.1.11. Müşteri Hizmetleri
Müşteri hizmetleri; tedarikçi-müşteri ilişkisinin geliştirilmesinde ve daha fazla müşteri bağımlılığı kazanılmasında kullanılan bir faaliyet alanıdır.
1.2.1.12. Envanter (Stok) Yönetimi
Envanter; üretimi istenen düzeyde tutmak, teslim ve satışı istenen özelliklere göre gerçekleştirmek amacıyla, malzeme, materyal, yarı işlenmiş ve tamamlanmış ürün mevcudunun elde bulundurulmasıdır.
Günümüzün en önemli işletme sorunlarından biri de envanterin istenen düzeyde tutulmasını sağlayabilmektir.
1.2.1.13. Satın Alma
Satın alma faaliyetleri, yalnızca satılmak üzere alınan mallar, üretimde kullanılacak malzeme ve parçalar, işletmede kullanılacak olan ürünler olarak ele alınabilir.
1.2.2. İşleyişine Göre Lojistik Çeşitleri
1.2.2.1. Temin Tedarik Lojistiği
"Üretim lojistiği" olarak da adlandırılmaktadır. Bu kavram, bir lojistik faaliyet sonucu elde edilen ürünün, imalatının tamamlanması ve akabinde tüketici veya kullanıcıya iletilmesi sürecini ifade etmektedir.
1.2.2.2. İşletme ve İdame Lojistiği
"Tüketim lojistiği" olarak da bilinir. Bu kavram; bir lojistik faaliyet sonucu elde edilen ürünün, imalatının tamamlanıp tüketici veya kullanıcıya verilmesinden sonra başlayan ve ürünün elden çıkarılmasıyla biten süreci kapsar.
1.2.2.3. Tersine Lojistik
Üretim sektöründe son müşteriden satıcıya veya hizmet sunucuya geri gelen malların hareketi, depolanması ve elleçlenmesi faaliyetlerini kapsar.
Tersine lojistik iade ve defolu ürünleri, kapları veya kutuları, raf ve kullanım ömrü dolmuş ürünleri ve paketleme malzemelerini içerir.
1.2.2.4. Geri Dönüşüm Lojistiği
Geri dönüşüm lojistiği; istenmeyen malzemelerin (atık madde, kutu, şişe, kâğıt vb.) geri dönüştürülmesine, yeniden üretime kazandırılmasına ve bunlardan iade edilen ya da defolu olanların farklı satış kanallarında yeniden satışa sunulması yoluyla değerlendirilmesine dayanır.
1.2.2.5. Kentsel Lojistik
Kentsel lojistik; yerleşim bölgelerindeki lojistik faaliyetlerinin incelenmesi, planlanması, sürdürülmesi ve iyileştirilmesi konularını kapsayan lojistik alanıdır.Kentsel lojistik; şehir taşıma hareketleri üzerindeki sosyal, çevresel, ekonomik, mali ve enerji ile ilgili etkileri dikkate alarak şehir içi lojistik faaliyetlerinin optimizasyonunu sağlayan süreçtir.
1.2.2.6. E-Ticaret Lojistiği
21. yy.da artan internet kullanımı sonrası, girişimciler yeni bir iş alanı keşfettiler: Ürünlerin sanal mağazalar kanalıyla satıldığı ve müşterinin istediği yerde, istediği zamanda ürününü teslim aldığı e-ticaret hizmeti. Bu gelişmeyle beraber lojistik hizmet veren şirketler ile kargo ve kurye servislerinin iş yoğunluğu arttı. Uluslararası hizmet veren büyük sanal mağazalara 2015’ten itibaren hayatımıza giren mobil uygulamalar sayesinde birçok yerel firma da eklendi.
1.2.2.7. Fuar Lojistiği
Fuar ve etkinlik lojistiği; sergilenecek ürünlerin uluslararası taşımacılığının yapılması, yurt dışı gümrükleme hizmetlerinin yerine getirilmesi, fuar alanı yükleme-boşaltma servislerinin sunulması, depolama ve ara taşıma hizmetlerinin iki yönlü olarak sağlanması demektir.
1.2.3. Lojistik Sektörü
1.2.3.1. Lojistik Sektörünün Amacı
Lojistiğin temel hedefi, müşteri hizmetlerinde yüksek bir seviyeye ulaşılması, kaynak ve yatırımların en uygun kullanımıyla rekabet avantajının yaratılmasıdır.
Lojistik sektörünün amacı ürün, ham madde, ara mamul ve yardımcı malzemelerin ihtiyaç duyulduğunda, uygun koşullarda, ihtiyaç olan yerde ve en düşük maliyetle teslimatını sağlamaktır.
1.2.3.2. Lojistik Sektörünün Diğer Sektörlere Katkısı
Ana maliyet unsurları arasında yer aldığı için sektörlerin ve firmaların rekabet performansında önemli etkenlerden biri durumundadır. Lojistik sektörü büyümesi ile yurt içi ticaret ve dış ticaret büyümeleri arasında kuvvetli bir ilişki bulunmaktadır.
Sektör; teknolojik olarak “Endüstri 4.0” hamlesine uyum sağlamış ve akıllı depolar, yükleme boşaltma planlaması ve araç güzergâhları konusunda teknolojik hamleler yaparak çağa uygun hareket etmeye başlamıştır.
1.2.3.3. Lojistik Terminolojisi
Lojistik sektörü, genel itibarıyla uluslararası bir faaliyet alanına sahiptir. Bundan ötürü, yabancı dil (tercihen İngilizce) bilmek terimleri anlamamıza ve sektör hakkında daha detaylı bilgi edinebilmemize yardımcı olacaktır.
Lojistikte Kullanılan Ortak Terimler
Accept: Kabul etmek
Amounts: Meblağ
Balance: Bakiye
Booking: Rezervasyon
Brand: Marka
Currency: Döviz
Currency account: Cari hesap
Current rates: Cari fiyatları
Conditions of contract: Sözleşme koşulları
Customer: Müşteri
Delivery service: Teslim servisi
Delivery date: Teslim tarihi
Description: Açıklama
Destination: Güzergâh (Varış noktası)
Dimensions: Ürün ölçüleri
Door to door: Kapıdan kapıya teslim
Duration: Süre
Ex. Factory: Fabrika çıkışı
Exchange rate: Döviz kuru
Just in time: Tam zamanında teslim
Manufacturer: Üretici
Notify: İhbar
Order: Sipariş
Place of delivery: Teslim yeri
Product/goods: Ürün, emtia, mal
Production: Üretim, imalat
Purchage order: Satın alma emri
Regional: BölgeselReject: Reddetmek
Sales: Satış
Signature: İmza
To sign: İmzalamak
Main port: Ana liman
Import licance: İthalat lisansı
International: Uluslararası
Invoice: Fatura
Exporter: İhracatçı
Warehouse: Ambar, depo
Warehousing: Depolama
Shipper: Gönderici
Logistic: Lojistik
Import: İthalat
Load: Yük
Loading: Yükleme
Port of Loading: Yükleme limanı
Port of Discharge: Boşaltma limanı
Transportation: Taşımacılık
Import: İthalat
Storage: Depolama
Export: İhracat
Export Licance: İhracat lisansı
International Transportation: Uluslar arası taşımacılık
Taşımacılıkla Alakalı Terimler
Airport of arrival: Varış havalimanı
Airport of departure: Kalkış havalimanı
Carrier: Taşıyıcı
Carriage: Taşıma, nakliye
Charge: Ücret, masraf
Chargeable weight: Ücrete tabi ağırlık
Consignment note: Konşimento
Consignor: Mal gönderme
Customs gate: Gümrük kapısı
Packing list: Paketleme (çeki) listesi
Destination: Varış
Express Cargo: Hızlı kargo taşımacılığı
Foreign Trade: Dış ticaret
Loading Location: Yükleme yeri
By order of: …in emriyle
Duration: Süre
Profit: Kâr
Loading location: Yükleme yeri
Complete: Tam
Dispatching: Sevkiyat
Distributor: Dağıtıcı
Estimated Time Arrival: Tahmini varış süresi
Express Cargo: Hızlı kargo taşımacılığı
Freight: Taşıma ücreti, navlun
Gross weight: Brüt ağırlık
Customs officier: Gümrükçü
Customs duty: Gümrük vergisi
Customs devlaration: Gümrük beyannamesi
Dangerous carry: Tehlikeli taşıma
Shipment: Yükleme
Agent: Acente
Line: Hat
Tax: Vergi
Debit: Borç
Place of delivery: Teslim yeri
Partial: Kısmî
Customs free: Gümrük vergisinden muaf
1.3. Lojistik Planlama İşlemleri
1.3.1. Lojistikte Dış Kaynak Kullanımı
İşletmelerin yetenek ve becerilerine dayalı faaliyetlerin dışında kalan, öz veya temel yetkinliklerini kullanamadığı işleri; işletme dışından (kendi alanında uzmanlaşmış başka işletmelerden) almasına dış kaynak kullanımı denir. “Dış kaynak kullanımı” (outsourcing) artık tüm lojistikçiler tarafından yaygın olarak uygulanmaktadır.
Dış Kaynak Kullanımının Sağlayacağı Yararlar
Ana işe odaklanmak: Rekabet edebilme adına tüm imkanların esas işe yöneltilememesi hâlinde pazar koşulları gereği rekabet yarışının gerisinde kalınması kaçınılmazdır.
İlk maliyetlerin düşürülmesi: Elleçleme ekipmanın temini, otomasyon sistemlerinin kurulması, ağır tonajlı çok pahalı taşıyıcılar, teknik personel temini gibi çok farklı ve geniş yelpazede çeşitlendirilebilecek lojistik altyapının oluşturulmasının maliyeti çok yüksektir.
İşletme maliyetinin azaltılması ve sabitlenmesi: Dış kaynak hizmeti sunan kurumlar müşterilerinin herhangi birinin tek başına sahip olduğundan çok daha büyük bir ölçeğe sahiptirler. Örneğin, sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa yapılacak personel taşıması için araç satın almak ve bu araçların işletme maliyetine katlanmak yerine, dış kaynak kullanımına giderek, personel taşıma maliyetinde önemli ölçüde tasarruf etmek mümkündür.
Öngörülebilen maliyetler: Günümüzde, dış kaynak hizmeti sunan kurumlarla yapılan belli süreli sözleşmelerde tespit edilen giderlerin sabit olması, çok önemli avantajlar sağlamakta; işletmeleri ve kurumları, ek kaynak tahsisi gerektirebilecek sürprizlerden korumaktadır.
Hizmet standartları: Dış kaynak hizmeti sunan kurumlarla yapılan sözleşmelerde verilecek hizmetin asgari ve azami limitleri net olarak ifade edildiğinden, dış kaynak kul- lanan şirketler alacakları hizmetin seviyesi ile ilgili sıkıntı yaşamayacakları konusunda, kendilerini güvence altına almış olurlar.Çalışma koşulları: İşten ayrılma, hastalık, izin gibi insan kaynakları ile doğrudan ilintili konularda; dış kaynak kullanımı çok önemli avantajlar sağlar. İş güvenliği, işçi sağlığı gibi işletme ve kurumları yasal yönden sorumlu kılacak birçok konuda, sorumluluk dış kaynak hizmeti sunan kurumlarla devredilebilmektedir.
Teknoloji kaynaklı risklerinin azalması: İşletme ve kurumlar; uygun olmayan veya çağ gerisinde kalmış teknolojileri kullanılmak zorunda kalmaları hâlinde yaşanabilecek sorunların olumsuz sonuçlarını dış kaynak hizmeti veren kurumlara yükleyebileceklerdir.
Dış Kaynak Kullanımında Yaşanabilecek Sorunlar
• Sözleşme hükümlerinin yerine getirilememesi
• İşletme mahremiyeti ve teknoloji hırsızlığı
• Dış kaynak hizmeti veren kurum üzerinde etkiyi kaybetme
• Çalışma huzurunun bozulabilme tehlikesi
• Niteliksiz bir tedarikçi işletmenin seçilmesi
Dış Kaynak Kullanımında Tarafların Fonksiyonları
İş birliklerinin teknolojik, ticari ve etik anlamda sorunları da beraberinde getirdiği üç farklı dış kaynak kullanımından bahsedilebilir:
• Üretimde dış kaynak kullanımı
• Katma değer yaratıcı lojistik
• Ulaştırma, depolama ve dağıtımda dış kaynak kullanımı
Üçüncü ve dördüncü parti lojistik hizmet sağlayıcıları kavramının daha iyi anlaşılabilmesi için birinci ve ikinci parti kavramlarının açıklanması yararlı olacaktır.
Birinci Parti: Üretici, toptancı, perakendeci veya gönderici.
İkinci Parti: Birinci partinin doğrudan müşterisi (tedarikçisi) konumundaki firma.
Üçüncü Parti: Taşıma firmaları, taşıma komisyoncuları, gümrükleme ve sigortalama hizmeti sunan firmalar, antrepo işletmecisi, vb.
Dördüncü Parti: Son teknolojik gelişmeleri takip ederek, lojistik ürün ve bilgi akış süreçlerini koordine eden ve bir araya gelmesini sağlayan firmadır.
1.3.2. Üçüncü Parti Lojistik (3PL)
Taşıma ve depolama gibi hizmetlerinde öncelikle dış kaynak kullanımını tercih eden firmalar; bu alanda uzmanlaşmış bazı firmaların, tüm lojistik fonksiyonlarında hizmet verebilecek üçüncü parti lojistik firmalarına (3PL) dönüşmelerine de zemin hazırlamışlardır.
Üçüncü parti lojistik firmalarını, ürün ve/veya hizmet üreten bir firmanın lojistik fonksiyonlarının tümünü ya da bir kısmını yerine getiren dış tedarikçiler olarak tanımlamak mümkündür.
Üçüncü parti lojistik hizmet sağlayıcılar dış kaynak hizmeti vermekte oldukları işletmelerle uyumlu bir şekilde ve müşterilerinin pazarlama stratejilerini gerçekleştirmek amacına yönelik çalışmak durumundadırlar.
Üçüncü parti lojistik işletmelerinin temel özellikleri ise şunlardır:
• Süreç yönetimi odaklı hareket ederler.
• Müşteriye özgün çözümler üretirler.
• Riski paylaşırlar.
• Uzun dönemli iş birliğine yatkındırlar.
Üçüncü parti lojistik firmalarına bırakılan lojistik fonksiyonlar, özellikle taşıma, depolama, dağıtım gibi yüksek oranda işletme yatırımı gerektiren hizmetlerdir.
1.3.3. Dördüncü Parti Lojistik (4PL)
Lojistik sektörde bilgi akışı ve ürün pazarlaması konusunda danışmanlık hizmeti veren firmalar "Dördüncü Parti Lojistik Firmalar" olarak tanımlanır.
Dördüncü parti lojistik kavramı, üçüncü parti lojistik firmalarının yetersiz kalması nedeni ile lojistik sektörde görülmeye başladı. Genelde taşıma, stok yönetimi ve depolama gibi belli alanlara yoğunlaşan üçüncü parti lojistikçileri, işletme ve kurumların karmaşık lojistik gereksinimlerine cevap veremez oldular. Bu açığı kapatmak maksadıyla 4PL, karmaşık lojistik zincirin çözümleri üzerine uzmanlık seviye- sinde hizmet vermek için devrededir.
4PL işletmelerinin en büyük zorluklarından biri IT (bilgi işlem) teknolojilerine yatırım yapmak zorunda olmalarıdır.
Dördüncü parti lojistik hizmetler sağlayan firmalar (4PL), müşterilerine kapsamlı tedarik ve dağıtım zinciri çözümleri sunabilmek için, kendi organizasyonunun kaynaklarını, yeteneklerini ve teknolojisini, üçüncü parti lojistik (3PL) firmalarının kaynakları ile bir araya getiren tüm zincirin tasarımını ve yönetimini üstlenmektedirler.
1.4. Lojistik Köyler
Lojistik köylerdeki hizmetler; uzun mesafe taşımacılık, dağıtım, malların sınıflandırma ve gruplandırılması (konsolidasyon), depolama, ayrıştırma (dekonsolidasyon) ve bütün bu işlemlerin yapılabilmesi için gerekli diğer bağlı işlemler (bankacılık, sigortacılık vb.) olarak sıralanabilir.
Türkiye’de lojistik köylerin kurulmasından sorumlu kurum olan TCDD’nin yaptığı tanıma göre; lojistik ve taşımacılık firmaları ile alakalı resmi kurumların da içinde bulunduğu, çeşitli ulaştırma modları arasında bağlantılarının olduğu, bakım onarım, depolama, elleçleme, yükleme-boşaltma, yükleri bölme, tartı, paketleme, birleştirme gibi işlemleri gerçekleştirebilecek ve taşıma modları arasında düşük maliyetli, hızlı, güvenli, aktarma alan ve donanımlarına sahip bölgelere lojistik köy denilmektedir.
1.4.1. Lojistik Köy Kavramının Tarihçesi
İlk örneklerinin Amerika’da görülmesiyle başlayan lojistik köy uygulamaları, 1960’lı yıllar ve devamında Avrupa’ya oradan da dünyaya yayılmıştır.
Lojistik köy kavramının kullanımı; ilk olarak ABD’de endüstrinin gelişmesiyle başlar. Bu kavramın Japonya’da da trafik sıkışıklığını, çevresel, enerji ve iş gücü maliyetlerini azaltmak için önerildiği bilinmektedir. 60’lı yılların başında lojistik köy uygulamaları Batı Avrupa’da görülmeye başlamıştır. Fransa bu konuda Avrupa’nın öncüsü olmuş ve bu bölgedeki ilk uygulamaları gerçekleştirmiştir.
1960’ların sonları ve 70’lerin başında ise lojistik köyler, İtalya ve Almanya’da görülmeye başlanmıştır.
1980 ve 90’lı yıllarda ise lojistik köyler dünyada hızla artmış ve Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, Belçika ve İngiltere’de ilerlemeler kaydetmiş, ABD’de doğan bu uygulama Avrupa’da benimsenmiştir.
2000’li yıllardan itibaren taşımacılıktan lojistiğe dönüş başlamış, bu akım Türkiye’de de kendine yer bulmuştur. 2000’li yıllardan itibaren 3. parti lojistik hizmet sağlayıcı firmalar kurulmaya başlanmış, dünyada örnekleri olan lojistik köylerle ilgili girişimler de TCDD çatısı altında toplanmaya başlamıştır. 2007 yılında Samsun Gelemen’de ilk lojistik köyü işletmeye açılmıştır. Türkiye’de devlet politikaları kapsamında 21 lojistik köy kurulması planlanmış bunlardan 9 tanesi hizmete açılmıştır.
2014-2018 yıllarını kapsayan “Onuncu Kalkınma Planı” çerçevesinde “Öncelikli Dönüşüm Programları” arasında kendine yer edinen “Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Programı” devreye sokulmuştur.
1.4.2. Lojistik Köylerin Avantajları
Lojistik köyler, bir yandan kentlerdeki trafik tıkanıklığı sorununun çözülmesi diğer yandan yük taşımalarının verimliliğinin artırılması yönünde pratik çözümler sunar. Özellikle şehir içinde, kara yolu araçlarının daha az yol kat etmesi ile hava kirliliğinde azalma sağlar.Çok iyi planlanmış ve yük taşımacılığıyla ilişkili tüm faaliyetlerin en iyi şekilde yönetildiği bir lojistik köy;
• Yük taşımalarıyla ilgili ticari faaliyetlerin bir araya toplanması suretiyle lojistik zincirin
mükemmel hizmet sunabilmesi,
• Araç (özellikle kamyon, tır vb.), depo, insan gücü kullanımının en uygun hale getirilebilmesi,
• Tüm faaliyetler için güvenli bir ortamın/çevrenin yaratılabilmesi,
• Tek elden/merkezden yönetim oluşturulabilmesi,
• Tek elden planlama yapılabilmesi,
• Toplam nakliye, sınai ve personel maliyetinde düşüş sağlanabilmesi,
• Taşıma cirolarının arttırılabilmesi,
• Kaliteli çalışma ortamını sağlanabilmesi,
• Destekleyici hizmetleri sunabilmesi gibi üstünlüklere sahiptir.
1.4.3. Lojistik Köylerde Gerçekleştirilen Faaliyetler
Lojistik köylerin temelini 4 önemli unsur oluşturmaktadır:
1. Altyapı sistemlerinin rasyonalizasyonunun yanında bölgesel planlamanın yapılması
2. Taşımacılık kalitesinin artırılması
3. Farklı taşıma türlerinin bütünlemiş kullanımının geliştirilmesi
4. Bütünleşmiş taşıma sistemleri arasında yüksek düzeyde bilgi sistemine dayalı koordinasyonun sağlanması
Lojistik merkezlerde gerçekleştirilmesi gereken temel lojistik faaliyetler şunlardır:
1. Depolama ve antrepo
2. Dağıtım merkezleri (Ulusal / Küresel)
3. Gümrükleme hizmeti
4. Etiketleme
5. Envanter yönetimi ve kontrolü
6.İç taşımacılık düzenlemeleri
7. Sevkiyat planlaması
8. Kısmi ürün montajı9. Serbest bölge operasyonları
10. Tedarik lojistiği
11. Sipariş yönetimi
12. Elleçleme
13. Destek hizmetleri
Kuruluş amacına ve hedeflenen müşteri kitlesine göre lojistik köylerin büyüklüğü, barındırdığı hizmetler, iş hacimleri, konumlandıkları bölgeler gibi özellikler değişiklik gösterebilmektedir.
• Uluslararası Lojistik Köyler: Genellikle liman veya hava limanı temelinde oluşturulmuş lojistik köylerdir. Uluslararası ticaretteki ürün akışının yönetildiği ülkelerin stratejik noktalarında konumlandırılmış merkezlerdir. Dünya ticaretinin yoğun olarak işlediği ulaştırma koridorları üstünde bulunmaktadırlar.
• Bölgesel Lojistik Köyler: Ülkelerin belirli bölgeleri için lojistik hizmet sunan ve bu alanda ihtiyaçları karşılayan, lojistik köylerdir. Liman veya havalimanlarına yakın yerlerde konumlandırılmışlardır. Bu lojistik köyler daha çok depolama faaliyetleri ile aktarma ve dağıtım merkezleri gibi kullanılmaktadır.
• Yerel Lojistik Köyler: Çoğunlukla büyük şehirlerin dış bölgelerinde kurulan bu tür lojistik köyler, o şehre gelip oradan şehir dışına dağıtılması gereken ürünlerin lojistik faaliyetlerini yürütmekten sorumlu merkezlerdir. Hemen hemen bütün şehirlerin yakınında bunun gibi lojistik köyler bulunmaktadır.
1.4.4. Türkiye’de Lojistik Köy Uygulamaları
Türkiye’de TCDD tarafından 21 adet lojistik köy kurulması planlanmaktadır. Bu lojistik köylerde 9 tanesi faaliyete geçmiş, 5 tanesi henüz yapım aşamasında, 7 tanesi ise ihale ve proje aşamasında bulunmaktadır.
İşletmeye açılan lojistik köyler, açılış yıllarıyla beraber aşağıda sıralanmıştır:
• Samsun (Gelemen) - 2007
• İzmit (Köseköy) - 2010
• Uşak - 2012
• İstanbul (Halkalı) - 2013
• Balıkesir (Gökköy) - 2014
• Eskişehir (Hasanbey) - 2014
• Denizli (Kaklık) - 2014
• Kahramanmaraş (Türkoğlu) – 2017
• Erzurum (Palandöken) - 2017
• Erzurum (Palandöken) - 2017
1.4.5. Dünyada Lojistik Köy Uygulamaları
Dünyada belli başlı lojistik köyler
• Alliance Texas
• North Carolina Global Transpark
• CentrePort Canada
• Interporto Bologna
• GVZ Bremen
• GVZ Hamburg
• Rotterdam
• Quadrante Europa (Interporto Verona)
Yorum Gönder